Wprowadzenie
Niniejszy poradnik przeznaczony jest głównie dla redaktorów treści publikowanych w internecie. Może być przydatny również dla webmasterów budujących serwisy internetowe, jednak zazwyczaj to redaktorzy są odpowiedzialni za większość tekstów i obrazów które pojawiają się na stronach www.
Wiemy, że redaktor serwisu internetowego nie musi być specjalistą od spraw technicznych, jednak nie udało się uniknąć nawiązania do tematyki samego języka HTML. Spieszymy jednak zapewnić wszystkich, że nie jest to publikacja techniczna i wiedza na temat zasad programowania nie jest niezbędna by zrozumieć i móc na co dzień korzystać z zawartych w niej treści. Sprawy czysto techniczne pozostawmy po prostu tym, których to dotyczy.
Każdy element graficzny na stronie internetowej musi posiadać opis alternatywny. Niektórzy mniej doświadczeni webmasterzy lekceważą ten element zapominając, że normy Konsorcjum W3C dotyczące składni html wymagają obecności atrybutu alt wewnątrz znaczników
Jest wiele przyczyn, dla których konieczne jest przypisywanie tekstów alternatywnych do elementów graficznych. Wśród nich, poza kwestiami zgodności kodu html z zasadami składni tego języka często kluczowe są kwestie odpowiedniego zaindeksowania obrazów przez wyszukiwarki internetowe. Opis alternatywny likwiduje częściowo problem ewentualnego ograniczenia transferu danych na przykład dla mobilnych połączeń internetowych (blokada wyświetlana grafik).
Najważniejszą jednak przyczyną, dla której twórcy języka HTML przewidzieli opisy alternatywne, są kwestie związane z dostępem do publikowanych dla osób niewidomych korzystających z czytników ekranu. Niniejsza publikacja ma na celu omówienie sposobów tworzenia opisów alternatywnych pod kątem szczególnie osób niewidomych. Opis grafiki przygotowany z myślą o osobie niewidomej spełnia wymagania również związane z indeksacją grafik przez wyszukiwarki internetowe jak i potrzeby osób, które z przyczyn ograniczeń transferu nie chcą albo nie mogą dopuścić do wyświetlania obrazów na przeglądanej stronie internetowej.
Niewidomi i ociemniali.
Osobie widzącej zazwyczaj bardzo trudno wyobrazić sobie postrzeganie świata przez osobę niewidomą. Wydaje nam się (NAM w znaczeniu OSOBOM WIDZĄCYM), że niewidomy funkcjonuje tak, jak my byśmy działali w całkowitej ciemności albo z zamkniętymi oczami, a przecież to nie jest takie proste. Dopóki w normalnych warunkach mamy przed oczami obraz świata to zasadniczo funkcjonujemy w ramach tego obrazu. Zamknięcie oczu czy zapadnięcie całkowitej ciemności utrudnia nam jedynie lokalizację otaczających nas, znanych nam jego elementów - znanych nam Z WYGLĄDU, ułożenia w przestrzeni. Gdy nagle nie możemy posłużyć się wzrokiem automatycznie staramy się korzystać z innych zmysłów, wśród których najczęściej pierwszym będzie dotyk. Wystawiamy przed siebie ręce, by wyczuć ewentualne przeszkody, zaczynamy obmacywać otaczające nas przedmioty, aby zidentyfikować je i przypisać do OBRAZÓW, które mamy w pamięci. To odruch - gdy robi się całkiem ciemno, to człowiek widzący wyciąga przed siebie ręce przy poruszaniu.
A przecież osoby niewidome nie poruszają się z wyciągniętymi przed siebie rękami! Najczęściej do wykrycia ewentualnych przeszkód na drodze służy im biała laska, ale służy ona głównie temu, żeby się nie potknąć czy nie wpaść na przeszkodę, a nie w celu poznawania całości otaczających nas przedmiotów. Wyciągnięte przez siebie ręce i obmacywanie wszystkiego co jest wokół to raczej rozpaczliwa próba wykorzystania zmysłu dotyku tak, by zastąpił wzrok, a nie skuteczny sposób na poruszanie się w terenie którego się nie widzi.
Należy podkreślić, że dwie osoby nie posługujące się zmysłem wzroku wcale nie muszą postrzegać otaczającego je świata w taki sam sposób. Osoba, która straciła wzrok, ale przedtem widziała otaczający świat inaczej odbiera otaczenie od osoby, która nigdy wzrokiem się nie posługiwała. Doskonałym przykładem tej różnicy w postrzeganiu był prosty eksperyment zrealizowany kiedyś w szkole dla dzieci niewidzących. Otóż w celu wykazania fundamentalnych różnic w postrzeganiu otoczenia nauczyciel polecił dzieciom opisać drzewo, na przykład pokazując to gestami. Dzieci, które kiedyś widziały pokazały rękami pień i koronę, wykonując odpowiednie gesty, dzieci, które nigdy nie widziały złożyły ręce przed sobą w koło, wykonując gest obejmowania, bo gdy poznawały otoczenie właśnie obejmując poznawały kształt pnia.
Większość osób określanych jako "niewidome", a które spotykamy na co dzień, to są osoby ociemniałe. Większość z nich wie, jak wygląda drzewo i co to jest kolor czerwony.
Opisy alternatywne grafik, o których będzie tutaj mowa dotyczą GŁÓWNIE, choć nie wyłącznie, osób ociemniałych. Gdy mowa o opisie alternatywnym tego, co przedstawia zdjęcie czy rysunek na stronie internetowej, to przyjmuje się, że osoba, dla której ten opis powstaje jest osobą wiedzącą (przynajmniej ogólnie) jak wygląda świat osób widzących. Dlatego w opisach będą stosowane odwołania do koloru, kształtu i położenia w przestrzeni, choć w niektórych, szczególnych przypadkach konieczne będzie bardziej szczegółowe wyjaśnienie.
Dla uproszczenia odbioru w niniejszym poradniku mówiąc o osobach niewidzących będziemy używali słowa "niewidomi".
Niewidomi i komputer.
Osoba niewidoma korzysta z komputera inaczej niż widzący. Odbiór elementów, które widać na ekranie jest w pewien sposób podobny do tego, jak osoba niewidoma odbiera otaczający ją świat. Chodzi o to, że w odróżnieniu od osób widzących, osoba niewidoma nie ma ogólnego oglądu tego, co ją otacza, ani tego, co widać na ekranie. Poszczególne elementy musi w jakiś sposób poznawać sekwencyjnie, jeden po drugim, zapamiętując ewentualnie położenie każdego z nich.
W świecie realnym ta różnica w stosunku do widzących polega na tym, że niewidomy w o wiele mniejszym stopniu jest w stanie przewidzieć nadchodzące zjawiska, czy wydarzenia. Na przykład znajdując się w miejscu publicznym, na ulicy, nie jest w stanie obserwować zbliżającej się znajomej osoby i przygotować się na spotkanie (jeśli nie było zaplanowane). W świecie niewidomego znajomy na ulicy pojawia się nagle znikąd w momencie gdy się odzywa, a po skończonej rozmowie nagle gdzieś znika.
Przy korzystaniu z komputera za pomocą czytnika ekranu (screenreadera), czyli programu odczytującego zawartość ekranu, sytuacja jest trochę podobna. Każdy wyświetlony element "pojawia się" dopiero w momencie, gdy czytnik zasygnalizuje jego obecność po czym "znika" zastąpiony kolejnym. Niewidomy musi zapamiętać który w kolejności jest każdy z elementów tak, by wracając na daną stronę wiedzieć, że on tam jest i który jest w kolejności. Elementów, których czytnik ekranu z jakichś przyczyn nie odczytał, dla osoby niewidomej po prostu nie ma, nie istnieją.
Świat wirtualny to dziś świat obrazów. Nie było tak zawsze, początkowo Internet był głównie tekstowy, obrazy były rzadkie, małe i stanowiły zazwyczaj jedynie ilustrację tekstu, który był najważniejszym elementem strony www. Dziś sytuacja się odwróciła i często tekst jest jedynie dodatkiem do strony wizualnej tego, co pokazuje się na ekranie. Dlatego dbałość o to, by obrazy były zrozumiałe i dostępne dla wszystkich jest ważne.
Ponieważ istnieją możliwości techniczne, ponieważ składnia języka html przewiduje możliwość tworzenia opisów tego, co osoba widząca po prostu widzi, to nie ma żadnego powodu, dla którego część świata wirtualnego miałaby nie istnieć dla osób niewidomych. Jeśli tak nadal w większości przypadków jest, bo prawidłowe opisy grafik (zdjęć, rysunków, obrazów...) w Internecie to wciąż rzadkość, to jest tak dlatego, że redaktorzy i webmasterzy nie wiedzą, nie "czują" problemu, nie chce im się, nie mają czasu, albo nie mają pieniędzy. Najczęściej jednak nieprawidłowe opisy alternatywne pojawiają się dlatego, że twórcy treści internetowych nie potrafią wyobrazić sobie co muszą napisać, by opis był prawidłowy.
Niniejszy poradnik, mamy nadzieję, pozwoli im pokonać ten problem.
Wróć do poprzedniej strony Przejdź do następnej strony Przejdź na górę strony.